woensdag 28 december 2011

Maan- en bomenkalender.


Zondag is het weer tijd voor een nieuwe kalender. Dat is een jaarkalender gebaseerd op één rondgang van de aarde om de zon. Een maand wijst op één omloop van de maan om de aarde. Maar die omloop duurt tussen de 27 en 28 dagen zodat er flink gesjoemeld is om in een jaar slechts 12 maanden te krijgen.
Vroeger lag het natuurlijk erg voor de hand om de tijd in te delen volgens de schijngestalten van de maan: volle maan, afnemende maan, nieuwe maan en wassende maan. Toen er nog geen elektrisch licht was - en nog lang daarna -  werden familiebezoeken liefst afgelegd in de avonden rond volle maan.

Natuurlijk leven zou kunnen verlopen op het ritme van de maan. De maan "trekt" aan het water op aarde. Er zijn mensen die zó ver gaan dat ze niet geopereerd willen worden op tijden dat het vloed is. Bloedingen zouden dan moeilijker te stelpen zijn. Ook bij grondbewerking, zaaien, snoeien en oogsten zou de maanstand invloed kunnen hebben: de zaaikalender van Maria Thun, die in de biologisch-dynamische teelt wordt gebruikt, volgt de feitelijke maanstand en houdt hier rekening mee. Zie ook hier.
En een pdf. file met een hele duidelijke zaai / plantkalender vind je op dit webadres.

Mij spreekt al een paar jaar een oude Keltische bomenkalender aan, die uit 13 maanden bestaat, waarbij elke maand verbonden is met een bepaalde boom uit onze streken. Deze kalender begint op 24 december en hij eindigt het jaar erna op 22 december; 23 december is een "bijsteldag" met als symbool de maretak.
Omdat de kalender vaste data hanteert is het slechts symbolisch een maankalender.
Toch vind ik het een aardig idee om aan de hand van deze kalender steeds een aantal weken stil te staan bij "de boom van de maand", om deze met wat meer aandacht te bekijken.
En daar dan op z'n tijd wat over te schrijven op dit blog.

dinsdag 20 december 2011

Sterrenlook.

Als kerstster hier de restanten van het sterrenlook (allium christophii) zoals ik deze vanmorgen aantrof na wat nachtelijke sneeuwbuitjes. Nieuwe sneeuw vóór de Kerst wordt hier trouwens niet meer verwacht.
Goede Kerstdagen!

donderdag 15 december 2011

Krullenvachtje en aaibaarheid.





Ons bejaarde ex-katertje Tomte heeft een aandoenlijk krullenvachtje. Hij is een Devon Rex, verre afstammeling van een kat met krulletjes die in de jaren zestig van de vorige eeuw ontdekt is in een mijn in Devonshire.
Een op mensen gericht, intelligent en speels kattenras. Tomte apporteert zelfs op 14-jarige leeftijd nóg zijn speelgoedmuis.
Het aaien van je huisdier schijnt zowel voor jezelf als voor het dier kalmerend en afweerverhogend te zijn.
Kom maar Tomte, even lekker bij het vrouwtje zitten.

vrijdag 9 december 2011

Nat, storm, kil, donker...


Na Sinterklaas en nog een paar weken voor de Kerst; in die dagen die steeds meer donkeren en verkillen, als je geluk hebt een sprankje zon.
De tuin redt zichzelf en wat leeft trekt zich ver en onzichtbaar terug in krochten en gaten in takkenhopen en blad.
En de anders zo blije tuinier verlangt stiekem nu al weer naar wandelingetjes zonder jas in de tuin met een warm zonnetje in de nek...
Natuurlijk gaan we straks de terugkeer van het Licht weer vieren op de wijze, waarop onze culturele achtergrond die bepaalt. Je ontkomt er haast niet aan, de tinkelende gezelligheid enzo, enzomeer.
Natuurlijk gaan we er op bescheiden schaal aan meedoen en is het dan best wel een mooie tijd...
Maar eigenlijk bekruipt me in de decembermaand altijd weer de neiging me af te zonderen in een hutje op de hei, niets te moeten en met een goed boek in de hand zo nu en dan wat dromerig in de verten te staren...

dinsdag 6 december 2011

Bloeiend mos.

Mossen ga ik steeds mooier vinden. Ze determineren vind ik heel moeilijk; op zulke kleine schaal de kenmerken in het hoofd op te slaan.
Het genieten is er niet minder om. Deze staat nu in een mossenbakje bij onze keukendeur.

vrijdag 2 december 2011

Hij komt, Hij komt....


                                 Vol verwachting klopt Zem's hart....

dinsdag 29 november 2011

Gras met doorvallend licht.

Na een mistige en daarna bewolkte week gisteren en vandaag eindelijk een beetje zon. Het licht viel heel mooi door het grootste gras heen, dat ik in de tuin heb staan: de Molinia caerulea 'Transparent", een grote pijpenstro.
Het zal niet meer lang duren, dan slaat het gras plat door wind en regen.
Ik ben wel eens benieuwd hoe het er nu uitziet in de z.g. prairietuinen, waarvan er de laatste jaren veel zijn aangelegd. Een mooie vrij jonge bevindt zich in Wilp (west Groningen) en een héle mooie oudere in Vriescheloo (oost Groningen).
Beiden liggen naast een gespecialiseerde grassenkweker.
Omdat grassentuinen hun hoogtepunt beleven in september en oktober, blijft een nieuw bezoek aan deze tuinen nog haast een jaar in het "to do"boekje.

vrijdag 25 november 2011

Oer, wild en simpel.

Waarschijnlijk is het een romántisch verlangen naar een eenvoudig leven in de oernatuur dat me steeds weer bekruipt. Een simpel huisje met een moestuintje met veel oude, wilde groenten, met wat hoenders en een paar gezellige, wilde varkentjes die automatisch je grond omploegen wanneer dat nodig is ;-)
Een geit die voor de melk zorgt en twee grote honden en een stel katten.
Ja, ja: ik weet wel dat geiten stoute uitbrekers zijn en dat varkentjes ook zo een gebruiksaanwijzing hebben.
Maar ik kan zó naar verlangen...
Intussen doe ik iets van dat alles op kleine schaal. Een wilde tuin met een beetje wilde groenten, nog slechts één hele leuke, bejaarde poes. Het bos is gelukkig vlak bij.
Voor mij als senior, die niet meer zo'n oerkracht heeft, is dit wel het maximale dat momenteel haalbaar is.
Maar in deze stukjes zal ik herhaaldelijk iets laten zien van het "wilde" dat ik steeds weer hoop te vinden op een kleine schaal.

dinsdag 22 november 2011

Wilde tuin.

Heel boeiend vind ik een wilde tuin waarin de natuur je steeds weer  verrassingen brengt. Een onbekende plant, die je niet onmiddellijk kunt thuisbrengen, een bekende plant die op een ongebruikelijke plaats opkomt en dan geweldig gaat gedijen, een pad of een bijzondere kikker, een vogel... het zijn interessante gebeurtenissen.
Natuurlijk stuur ik wel bij. Kweekgras en zevenblad tolereer ik alleen achter de schuur bij de sloot. Paardenbloemen gaan in een pot (molsla in het voorjaar) en een enkele brandnetel moet blijven.
De grond wil ik wel graag bedekt hebben. Blote grond vind ik eigenlijk onnatuurlijk en mag alleen in het stukje "moestuin" dat niet meer dan een paar vierkante meter beslaat. Daar kan ik dan beter een experiment doen met een plant die extra aandacht nodig heeft.
Verder vind ik het heel spannend als de bodem bedekt raakt met een scala van kleine en grotere planten die zelf een soort gemeenschapje gaan vormen. Zelfs op héél kleine schaal - een stukje van 10 bij 10 cm  - vind je dan een heel mooi minibiotoopje.

vrijdag 18 november 2011

Moord in de tuin.


Dit zijn de resten van een moordpartij. Een zorgvuldig geplukte vogel. Geen kop, geen pootjes. Heeft een duif zulke subtiele bruine veertjes? Het was zeker geen klein zangvogeltje.
En de dader: vermoedelijk de buizerd, de enige roofvogel die hier regelmatig gespot wordt. De vreemdste ervaring die ik een jaar geleden met deze vogel had was de volgende.
Toen ik op een rustige middag wat rondliep in de tuin hoorde ik een vreemd gepiep: het was een klein schreeuwend vogeltje in de klauwen van een vlak boven mijn hoofd passerende buizerd.

dinsdag 15 november 2011

Metasequoia: levend fossiel.




De metasequoia ( glyptostroboides) - ik schreef eerder over de stamstructuur - behoort in de herfst tot de mooist verkleurende bomen. Dit jaar,  hier in de tuin,  in veertien dagen van goudgeel via bruin naar rood.
Toen ik jaren geleden hoorde dat deze boom eigenlijk een levend fossiel is - men dacht dat hij in de laatste ijstijd was uitgestorven - was mijn belangstelling gewekt.
Halverwege de vorige eeuw vond men exemplaren terug in Centraal China; en via stekken en zaaien heeft men de boom vermeerderd.
De boom is aantrekkelijk vanwege de fraaie kegelvorm en de mooie herfstkleur, de snelle groei en de goede gezondheid. In onze streken kunnen ze 25 meter hoog worden en in de Benelux zijn er veel aangeplant.
Ze vragen dus de ruimte en vochthoudende grond - de Nederlandse naam is niet voor niets watercypres. Onze tuin ligt op een oud veenpakket dat goed vocht vasthoudt. De boom voelt zich hier thuis en groeit snel, waardoor een planter in de seniorenleeftijd nog een goede kans maakt van een flinke boom te kunnen genieten ;-)
Met de enigszins verwante moerascypres (taxodium distichum, bakermat Noord-Amerika) en de larix behoort hij tot de enige bladverliezende coniferen.

vrijdag 11 november 2011

Koukleumen op zoek naar warmte.


In een hoekje van een beschut liggend raamkozijn zitten deze groene gaasvliegen te koukleumen. Ze proberen zich in het kiertje te wringen om zo iets van de binnenwarmte mee te krijgen. De groene gaasvlieg eet bladluizen en is dus een nuttig insect in de tuin. Hopelijk gaan ze de winter overleven.
En daar zat tegen een ander raam deze groene sprinkhaan vermoedelijk ook de warmte te zoeken. Een sprinkhaan doet me altijd aan warme landen denken en ik vind het leuk hem in onze tuin in het noorden tegen te komen. Het zijn er 's zomers altijd maar enkelen; die met écht mooi weer gezellig mediterraan zitten te tjilpen.

dinsdag 8 november 2011

Tamme kastanje.


De tamme kastanje (castanea sativa) in onze tuin wordt ieder voorjaar op ongeveer manshoogte geknot. Dat levert een aantal haast twee meter lange, rechte takken op die als steunstokken kunnen worden gebruikt.
Als hij volledig zou mogen uitgroeien zou hij een groot deel van de zijtuin in de volle schaduw zetten. Wel jammer, want de boom komt daardoor niet tot bloei en draagt dus geen kastanjes. De boom is op het moment nog aardig groen, maar begint van onderaf te verkleuren en de eerste bladeren zijn gevallen. In het voorjaar loopt hij hier in het zuiden van Friesland echter vrij laat uit.
Als ik de boom zie denk ik aan warme landen rond de Middellandse Zee, waar hij veel voorkomt. Aan de Cevennen in Frankrijk bijvoorbeeld, waar we vaak geweest zijn.
In die streek, waar de bewoners in vorige eeuwen vaak in grote armoede leefden, was de tamme kastanje bron van inkomsten en zelfs basisvoedsel.
Men maakte er o.a. meel van en brood.
Wij pellen ze en koken ze; ook gepureerd zijn ze heerlijk.
Niet te verwarren met de voor mensen niet eetbare paardenkastanje ( aesculus hippocastanum)!

zaterdag 5 november 2011

Oogst begin november.

Twee handjes herfstframbozen, vier minikomkommertjes (melothria scabra) en een paar blaadjes bont barbarakruid (barbarea vulgaris variegata) plukte ik gisterenmiddag.
De frambozen had ik eigenlijk opgegeven; in september waren er alleen bloemetjes te zien op de uitlopers die een kleine 2 vierkante meter van mijn tuin in beslag nemen. Een rommelig geheel in het stukje dat ik voor  "moestuin" heb bestemd. "Als ik geen frambozen meer kan oogsten dit jaar, ruk ik jullie eruit" dacht ik. Ze hoorden het en leveren al een week of twee elke paar dagen één of twee handjes frambozen voor in de yoghurt. Frambozen schijnen supergezond te zijn; ik handhaaf ze dus.
De grappige minikomkommertjes, die oorspronkelijk uit Mexico afkomstig zijn, kunnen hier in de buitenlucht een flinke oogst opleveren aan de klimmende ranken. Hier stonden twee exemplaren in een pot en wat je boven ziet is ongeveer de helft van de totale oogst. Misschien nog eens proberen in de volle grond, je kunt ze als ze jong zijn rauw eten en ze hebben een lichte citroensmaak.
Het barbarakruid is een wilde plant die in het eerste jaar een rozet vormt die overwintert. De blaadjes - ook in de winter te oogsten - kun je snipperen door de sla, smaken een beetje zurig en zijn vitamine C-rijk. In het tweede jaar, als de bloemstengel verschijnt, worden de blaadjes minder smakelijk. Ook weer een handig plantje om - net als het eeuwig moes - de crisis mee te overleven.

vrijdag 4 november 2011

Novemberzomer: rozentijd.

Meer dan 17 graden op 4 november en een prachtige tros rozen aan de Rosa aspirine; een doorbloeiende struikroos 3 meter vanaf de noordmuur van ons huis. Verdraagt dus schaduw en ziet kans nog zo'n spectaculaire nabloei weg te geven!
Hij staat hier op wat zurige grond, krijgt in het vroege voorjaar altijd een handje kalk en een handje koemestkorrels toegeworpen én ik knik hem vanuit mijn keukenraam geregeld bemoedigend toe. Na het verwelken van de eerste bloemen in de zomer knip ik de bloeitak af boven een naar buiten gericht oog een eindje lager en dan volgt later nog een tweede bloei. Maar zó laat en zo gaaf...

Het was warm in de tuin, de vogels waren gestopt met hun herfstig geklaag en regelmatig zoemden er bijen langs.... zomergevoel.

maandag 31 oktober 2011

Transparante tijden.


In oude Keltische tijden schijnt men op 31 oktober Samhain te hebben gevierd, het Keltische nieuwjaar. Men geloofde dat op deze dag de scheiding tussen de zichtbare en de onzichtbare wereld, waar de zielen in de geestenwereld huisden, heel dun - transparant - was. Zo kon je gemakkelijker contact maken met deze wereld.
Halloween (31 oktober) Allerheiligen en Allerzielen ( 1 en 2 november) hebben hier mee te maken.
Ook hier een stilstaan bij de zielen die uit het bestaan zijn verdwenen; wij mensen zijn maar pluisjes gezien vanuit de eeuwigheid.

De transparante zaadpluizen zijn van de Clematis Tangutica; wel een beetje een (prettige) woekeraar. Op de onderste foto zie je de tere bloeiwijzen van de plant.

zondag 30 oktober 2011

Bladstructuur: wilde kaardebol.


Dit rozet van de wilde kaardebol (dipsacus silvestris) heeft zich met zijn wortels gedrongen tussen een traptrede van de tuintrap en een muurtje. Voor óns niet zo'n handige plaats maar voor hém wel.
Al jaren geen kaardebol in de tuin gehad, maar deze plaats is warm en zonnig. Als volgend jaar de bloeistengel gaat verschijnen proberen we deze wel zó te begeleiden dat hij onbetreden blijft.
Opmerkelijk is het krachtige, diepgroene rozet met het stekelige blad.

woensdag 26 oktober 2011

Structuur: kleinbladige wilg.


Dit zijn kleinbladige wilgjes (vermoedelijk salix purpurea nana) in potten. De meeste blaadjes zijn intussen gevallen. Het najaarslicht valt er mooi op, zodat de fijne structuur van de takjes goed zichtbaar wordt.

zondag 23 oktober 2011

Structuur: stam Metasequoia.



Nu het najaarslicht zo laag over de stam van onze watercypres (Metasequoia glyptostroboides) strijkt, valt de prachtige stamstructuur des te meer op. De kroon zal nu steeds meer bruin worden en langzamerhand zal hij al zijn bevederde eindtakjes gaan afwerpen; hij behoort met de larix tot één van de weinige bladverliezende coniferen.
Hoewel het een hele grote boom kan worden, hebben we er twee in onze tuin.
Eén op de noordkant en één op de westkant. De noordelijke is nog aardig groen.

donderdag 20 oktober 2011

Geen crisis met eeuwig moes.

Als je eeuwig moes (Brassica oleracea var ramosa) hebt kan de crisis je niet deren. Deze koolsoort kan wel dertig jaar oud worden, je kunt er intussen steeds van oogsten als je de groeitop maar intact laat.
Zijloten kan je moeiteloos stekken en uitdelen aan anderen, zo heb ik de mijne ook van een vriend gekregen.
Bij gebrek aan een geschikte plek in mijn tuin heb ik ze in potten gezet. Om te voorkomen dat de slakken mij voor zijn, heb ik koperband eromheen geplakt.
De stekken zijn van deze zomer, ik kan er al blaadjes van oogsten.

dinsdag 18 oktober 2011

Spreeuw in deftig winterkleed.


Dit is toch wel mijn favoriete vogel. En wel in zijn mooiste outfit; zijn kersverse winterpakje. Toen een hele club van deze vogels in de vlier voor het raam neerstreek, dacht ik: wat een bijzondere soort. Fototoestel erbij, opnames maken. Opzoeken in het vogelboek. Dit moest wel een hele bijzondere doortrekker zijn...
Maar het bleek dus de doodgewone spreeuw in zijn wintertenue. Prachtig!
Een groepje spreeuwen in een boom in de vroege herfst kan zo gezellig zachtjes zitten kouten met de meest gezellige vogelgeluidjes. Ik vind dat altijd weer een belevenis. Over het feilloos imiteren van andere vogelsoorten maar te zwijgen.

donderdag 13 oktober 2011

Minilandschapje.

                                          En nog zo'n minilandschapje.

zondag 9 oktober 2011

Mossenbakje.



Als ik later oud ben en  ik heb alleen nog maar een piepklein balkonnetje... Dan kan ik altijd nog genieten van dit mossenbakje waar zich op kleine schaal een boeiende vegetatie heeft ontwikkeld.