In de krochten van het afgelopen tuinjaar.

Er gebeuren soms dingen in je tuin waar je pas later - bij toeval - weet van krijgt.

Vandaag, tijdens mijn tocht door de tuin kwam ik op een plek, waar ik normaal niet kom. Wat zie ik daar voor raar gat langs de oude biels in de grond?

Een minstens 40 cm uitgegraven gat met allerlei overblijfselen eromheen van... een wespennest. Duidelijk langer geleden vakkundig en diep uitgegraven. Het fototoestel erbij gehaald, checken en zoeken op internet.

De enige die dat op zo'n manier doet is de wespendief, een roofvogel, die wel wat lijkt op een buizerd. Er staat een aardig filmpje van de natuurfotograaf Michiel Schaap op internet, waarin je ziet hoe deze vogel dat doet.

Het is niet zeker, maar bepaald niet onwaarschijnlijk dat deze vogel aan het eind van de zomer bezig is geweest zich te voederen met de larven van de wespen in dit door hem gevonden nest. Hij is zó gebouwd, dat de verontruste wespen hem niet kunnen deren.

De vogel komt is in deze streken niet talrijk, en overwintert ook nog eens in Afrika. Hij eet graag de larven van wespen en bijen.

Uiteraard moeten we de mogelijkheid openhouden dat een ander dier hier bezig is geweest met graven, maar waarom dan op deze plek?

Hierboven  zie je nog eens duidelijk hoe ingenieus en mooi de wespen, van gekauwde houtresten een soort papier-maché maken om de cellen te vormen, waaruit het nest bestaat.

Uiteraard waren we benieuwd hoe het er ín het gat uitzag. Durf ik mijn hand met fototoestel in het gat te steken? Dit zijn toch echt de krochten van de tuin.

Heel spannend, maar met leuk resultaat: resten van het nest zijn ook nog onderaards aanwezig.

Mijn vaste lezers weten wel dat ik gemengde gevoelens heb bij wespen, sinds ik vijf jaar geleden een stok in een wespennest in mijn takkenhoop stak. Dat kostte me op een haar na het leven. En mijn immunotherapie ( het equivalent van twee wespensteken één maal per 6 weken - gedurende 5 jaar - per injectie toegediend krijgen) loopt over twee maanden ten einde. Ik zou dan levenslang immuun zijn voor de ernstiger gevolgen van wespensteken.

Desondanks blijkt uit mijn vondst dat een wespennest op een vreemde plaats in de tuin kan zitten: in de grond naast een biels, tegen het huis aan, in een takkenhoop. En: niet eens aan de zonkant.

En je kunt maar beter niet in zo'n levend nest trappen...

De natuur was mij goed gezind: een ander wezen heeft het nest opgeruimd.

Ik ben benieuwd waar de overwinterende koningin het volgend jaar haar nest gaat bouwen...

Kerststemming.

Dit jaar had de kerststress nog maar minimaal toegeslagen, zodat ik gisteren in alle rust de kerstboom ging optuigen. Een heuphoog sparretje met kluit, dat ik zorgvuldig in een grote pot heb gezet. Wellicht gaat hij een aantal jaren mee...

De versierde boom zag er mooi uit, in het onderste gedeelte hingen onbreekbare dingen; dat is wel handig als je rekening houdt met speelse kattenpootjes en nieuwsgierige kleuters.

Ik was tevreden.

De vorige dag had een brekende glasplaat in de koelkast al een lichte aanslag op mijn vredige kerststemming gedaan, maar die koelkast was tóch aan vervanging toe, dus bestelden we een nieuwe.

Na het optuigen van de kerstboom moesten nog zes kerskaarten in de buurt worden rondgebracht. Zes stuks in de zak gestopt. Bij huis vijf waren de kaarten op. Huh..... ?

Goed, dat raakt wel opgelost.

Thuisgekomen lagen er scherven onder de kerstboom en nog veel verder: dus dat rode appeltje was wél breekbaar. Poes liet zich even niet zien.

Het werd tijd om een mooie, zelfgebrande kerstmuziek - CD op te zetten. De muziek was mooi, maar bug na hikje, stukjes overslaan... die cd's blijken vrijwel allemaal aangetast....

En wat was dat eigenlijk voor rare chloorlucht in de bijkeuken? Pas een aantal uren later, vlak voor het naar bed gaan, bleek dat een uit de kast gevallen flacon royaal bleekwater had gelekt op een lastige plaats op de vloer.

Tja, ik ga niet vertellen wie van de echtelieden dat op zijn geweten had, maar @#$%^&*(

Daar moest wel wat Rescue Remedy aan te pas komen, alvorens de stemming weer enigszins op vredig niveau was gekomen.

Het leven trekt zich gewoon niets aan van vredige kerstsferen. Het leven gaat gewoon zijn gang.

Maar wij begeven ons gewoon richting Kerstmis en we maken er wat van, eenvoudig, rustig maar gezellig ;-)

Ik wens mijn lezers mooie feestdagen toe, op de manier, waarop dat voor een ieder het fijnst is en een voorspoedig 2015.

Grote bonte specht te gast.

Zit ik rustig 's morgens mijn krantje te lezen, zie ik buiten een vaag rood kontje voorbijschieten.

Leesbril af, gewone bril op: en ja hoor er zit een grote bonte specht bij de insectencake in de krentenboom aan de voorzijde van het huis. Best opmerkelijk, want de weg loopt op een aantal meters afstand en spechten zijn tamelijk schuw.

Mijn fototoestel gepakt en door het venster heen wat foto's geschoten. Alleen om die reden zal ik op enkele cruciale plaatsen mijn ruiten enigszins schoonhouden ;-)

Bij de vetbollen aan de rustige achterzijde van het huis hadden we vorig jaar al eens een specht gespot, daar hakte hij danig op de vetbollen in, die dan in stukken naar beneden vielen.

Maar deze specht gedroeg zich beheerster, de insectencake valt kennelijk zeer in de smaak.

Het is niet ongebruikelijk dat spechten tuinen opzoeken in de wintermaanden. Het bos is hier zo'n 500 meter vandaan en een overstapje is gemakkelijk gemaakt, zoals het eekhoorntje van de vorige post ook al deed.

Het is niet echt koud winterweer, maar toch valt het me op hoeveel vogels er op de catering afkomen. Mussen, ringmussen, koolmezen, pimpelmezen, groenlingen, vinken, soms een paartje staartmezen en een paartje boomklever (!). Merels, een lijster, vlaamse gaai en specht proberen ook wat mee te pikken.

Ik heb door de tuin verspreid een kleine zaadcontainer hangen, één mezenbollenhouder voor drie tot vier bollen en twee cakehouders. Ik probeer een maximaal aantal vogels aan te trekken tegen de minste kosten.

Ja, ja, ze eten me de oren van het hoofd. Ik heb eind november 10 kg zaad besteld, 8 pindacakes (blokken), en 60 mezenbollen. Ik ben benieuwd hoelang ze ermee zullen doen.

Ik heb al gebruik gemaakt van de oude verpakkingen van de pindablokken(cakes) om deze vol te gieten met een mengsel voor de helft hard (in pakken dus) plantaardig frituurvet en half vogelzaad. Dat is goed gelukt. De vogels vinden het iets minder attractief dan het superfood van V. ivara, maar het wordt toch graag gegeten. Dat is dan een goede low-budget oplossing, die hier op creatieve wijze wordt toegepast.

Eekhoorn als sloopwerker.

Al een aantal weken vroegen we ons af welk beest de stam van onze mooie Metasequoia aan het afpellen was. De verdenking ging al spoedig naar de eekhoorn, die sinds een maand of drie zo nu en dan in het geboomte van onze tuin rondsprong.

En ja hoor, een paar dagen geleden werd hij op heterdaad betrapt.

Nu komen heterdaadjes doorgaans niet scherp op de foto en dat is hier ook het geval. Ik moest van achter het keukenraam opereren en eerlijk gezegd was ik ook danig aangeslagen van de fanatieke sloopactiviteiten van dat "schattige" eekhoorntje.

Hij was warempel wel minstens tien minuten stevig aan de gang. Hij verzamelde de afgestripte schorsdelen in behapbare pakketjes in zijn bek, 

en toen hij het genoeg vond ging hij er met zijn buit vandoor,

Zo'n klein beestje en zó strippen aan mijn mooie boom! De stam van de Metaseqoia gaat er een beetje mishandeld uitzien.

Nu heeft de Metasequoia een hele dikke, wat lossige en vrij zachte schors. Het eekhoorntje zal het wel gebruiken als bouwmateriaal voor de binnenkant van zijn nest. Straks heeft hij er verdorie nog een handeltje in opgezet.

Ik ben natuurvriendelijk en beschouw de komst van het eekhoorntje - het bos is zo'n 500 meter verder - als een hele leuke verrassing. Maar het strippen mag de boom uiteraard niet wezenlijk schaden. Ik denk dat het mee zal vallen, vanwege die dikke schors, het kan wel wat lijden...

Ik kan toch dat eekhoorntje niet met mijn supersoaker ( waterpistool) uit de boom gaan jagen ;-) Het is ook nog een heel mooi eekhoorntje, jammer dat hij niet beter op de foto is gekomen.

Maandelijks hetzelfde stukje tuin gespot: december.

Dit is de laatste keer dat ik hetzelfde kleine stukje tuin aan het begin van de maand op de foto zet. Het verschil met de vorige maand is goed te zien: het is echt een stukje herfsttuin geworden.

Neergevallen blad, vooral van de Metasequoia en de beuk en eiken uit de omgeving. Een aantal vaste planten bovenin de foto hebben hun blad verloren. Het neergevallen blad zal de wortels van de planten beschermen tegen al te veel kou.

Toch is er nog veel groen, ondanks de paar nachtjes zeer lichte nachtvorst. Deze week brengt nog een aantal nachten lichte vorst. Dan zullen meer planten in de tuin instorten.

Officieel ligt de herfst nu achter ons en is de winter begonnen.

Hieronder nog een keer het nog weer steviger geworden rozet van de Papaver oriëntale, de vorst kan hem wat mishandelen. maar hij zal in het voorjaar betrekkelijk ongehavend uit de strijd komen.

En nu ga ik weer broeden op een nieuw maandelijks project voor het volgend jaar. Het blijft leuk, een klein stukje tuin maandelijks te bekijken, maar het moet voor mijzelf ook wel een beetje spannend en uitdagend blijven...

Natuurtapijt.

Tapijtontwerpers richten zich regelmatig naar de natuur voor inspiratie. Er is een tijd geweest waarin men reclame maakte met in een bos uitgerolde tapijten, die je de suggestie gaven dat je met dit tapijt op een natuurlijke bosbodem zou leven.

Ik denk, dat men zijn interieur in deze tijd gemiddeld volgens andere principes zal stylen, maar ik heb die advertentie altijd onthouden.

Hierboven een uitgebreid mosveld in een bos. Prachtig vind ik dat. Ik denk nog altijd aan de directeurskamer, waar kamerbreed een moskleurig wollen tapijt lag. Deze directeur zei, dat hij bewust voor deze kleur had gekozen vanwege de natuurlijke rust, die ervan uitging.

Ons huis is vanwege onze leefwijze totaal ongeschikt voor tapijt. We leven daar niet netjes genoeg voor; we rommelen graag met allerlei spullen, aarde, zand en stenen. We lopen regelmatig vanuit de tuin het huis binnen. We knoeien met aquarium- en plantengietwater. De poes spuugt wel eens...

En dan praten we nog niets eens over huisstofallergie.

Dus voor ons ligt overal gemakkelijk schoon te houden gladde vloerbedekking in huis.

Maar in de tuin ligt op het moment een heel mooi, okerkleurig tapijt: dat hebben de metasequoia's gedaan, die de afgelopen week de meeste takjes hebben afgeworpen. 

Hieronder de nagenoeg kale Metasequoia, zoals hij er vanmiddag uitzag.

kalende Metasequoia

Zwammen en zwammetjes in je eigen tuin.

Het loont de moeite om ook de eigen tuin eens nauwkeurig te inspecteren op allerlei zwammen en zwammetjes. Vooral op wat verwaarloosde plekjes achter in de tuin, maar ook op plekken waar je meestal zo aan voorbij loopt. Met een goede foto van je ontdekkingen kun je met behulp van Google afbeeldingen, paddenstoelensites en goed kijken, checken en geduldig nog eens checken een eind komen in het determineren. Je kunt nog voor aardige verrassingen komen te staan ;-)

Mijn speurtocht was niet alleen gericht op de echte klassieke paddenstoelen maar ook op kleinere zwammetjes, waar je meestal aan voorbijgaat.

boomgaardvuurzwam (Phellinus tuberculosus)

De eerste foto en die hierboven  betreft een korstzwam genaamd boomgaardvuurzwam (Phellinus tuberculosus) , die voorkomt op een roodbladige sierkers achterin de tuin. Het schijnt een sluipmoordenaar te zijn, die uiteindelijk het hout verzwakt. Toch staat deze zwam op Rode Lijst (Kwetsbaar) en schijnt vrij zeldzaam te zijn. De hovenier, met wie ik de ronde deed door de tuin, raadde ons aan de boom, die al veel dood hout heeft, te kappen, aangezien hij steeds minder stormbestendig zal zijn.

Op de combinatiefoto zie je hoe de zwam begint, als een lange, nog platte korst op de stam van de boom. Later worden het dikke korsten met gelaagde randen, toch heel mooi en subtiel van kleur.

Op de grond achter het compostvat staat een mooi groepje slanke trechterzwammen (Clitocybe gibba) :

slanke trechterzwammen (Clitocybe gibba)

Op een dood stukje hout in de takkenwal vond ik tot mijn genoegen geweizwammetjes (Xylaria hypoxylon):

geweizwammetjes (Xylaria hypoxylon)

En op een oud, achtergelaten eikenhouten paaltje de donzige korstzwam (Cylindrobasidium laeve), toch ook heel apart om te zien:

donzige korstzwam (Cylindrobasidium laeve)

Met een beetje speuren zal iedereen in een stapel oude takken jaarrond wel de lichtroze, speldenknopgrote stipjes kunnen zien van het gewone meniezwammetje (Nectria cinnabarina) . In de herfst zie je ook wat grotere, donkerrode wratjes verschijnen, waarin de sporenzakjes zitten:

gewoon meniezwammetje (Nectria cinnabarina)

Ook kwam ik een tak tegen met de mooie roestbruine kogelzwam (Hypoxylon fragiforme), die kleine bolletjes maakt zo groot als een erwt: 

roestbruine kogelzwam (Hypoxylon fragiforme)

Een grote verrassing op onze oprit, vlak bij de schutting, was een bekerzwammetje. Waarschijnlijk de wasgele bekerzwam (Peziza cerea). Tussen de stenen in: ik dacht eerst dat het een bruin blaadje was, maar bij nadere inspectie zag ik dit bijzonder charmante zwammetje. Rechtsonder een jong exemplaar en links al wat oudere. Het schijnt nog vrij zeldzaam te zijn ook:

wasgele bekerzwam (Peziza cerea)

Tot slot eindig ik dit gezwam met de veel voorkomende gewone zwavelkop (Hypholoma fasciculare), altijd weer leuk om te zien. Hier op een van onze oude bielzen:

gewone zwavelkop (Hypholoma fasciculare)

Het einde van een stokoude vlinderstruik.

Mijn stokoude vlinderstruik (Buddleja davidii) , die de afgelopen zomer kans zag nog overdadig te bloeien: ik vind dat heel bijzonder en een teken, hoeveel levenskracht er kan blijven, terwijl een plant eigenlijk óp is.

Deze vlinderstruik is naar schatting 15 à 16 jaar geleden als spontane zaailing in de tuin ontstaan.

Na enkele jaren is hij vrijwel elk voorjaar tot op 50cm teruggesnoeid. Ik vind het onderstel daar eigenlijk niet mooier van worden: in Zuid-Europa zie je prachtige vlinderstruiken in het wild en die worden ook niet teruggesnoeid...

Maar, gezegd moet worden, dat de struik elk jaar royaal bloeide en een trekpleister van vlinders was. Dit voorjaar had ik het gevoel, dat ik hem niet verder dan tot ongeveer heuphoogte moest terugsnoeien. Hij heeft weer schitterend gebloeid.

Toen ik hem kort geleden eens beter bekeek, contrasteerde ik dat de dikke basistakken vlak bij de grond vrijwel volledig vermolmd en verrot waren, met een zacht duwtje zou ik de hele plant omver kunnen duwen. 

 Dat betekent dus het einde van mijn dierbare, oude vlinderstruik. Elke storm zou hem nu omver kunnen blazen. Hij gaat er dus vóór de lente uit.

En er moet uiteraard een nieuwe komen. Ik sta open voor tips voor een sterke, maximaal vlinderlokkende variëteit, die best twee tot drie meter hoog mag worden.

Ik heb trouwens nergens kunnen vinden hoe oud een Buddleja kan worden. op grond van mijn eigen waarnemingen zou ik zeggen: maximaal 20 jaar ....(?)

N.B. Op advies van onze hovenier hebben we de struik in het voorjaar van 2015 met beleid teruggesnoeid. Nu, zomer 2017, is hij wel 3 meter hoog en bloeit als nooit tevoren.

Het vallen van de bladeren: transparantie.

Met het vallen van de bladeren en het instorten van de bovengrondse delen van veel vaste planten confronteert deze tijd van het jaar ons onontkoombaar met processen van afsterven en vergaan.

Het wijkende licht, duisternis, kou, regen, wind: het kan niet anders dan dat het inwerkt op onze stemming.

Halloween op 31 oktober, laat ons spotten met de angstaanjagende dood. Allerheiligen en Allerzielen op 1 en 2 november bepalen ons bij de gestorvenen.

Dit jaar valt merkwaardigerwijze een kleine nazomer op deze dagen. Deze verjaagde de meer beschouwelijke gedachten, die in het begin van de week bij mij opkwamen.

Toch voelde men in vroegere tijden op deze dagen iets van transparantie met betrekking tot de bovenwereld en de onderwereld. Alsof deze werelden even iets toegankelijker werden voor onze geest.

vederesdoorn westkant tuin

 Ook de nuchtere beschouwer krijgt meer uitzicht op het hemelrijk: de bomen worden weer doorzichtig.

berk oostkant tuin

Maandelijks hetzelfde stukje tuin gespot: november.

Hoewel het nu 1 november is, ziet het kleine stukje tuin, dat ik vanaf januari maandelijks op de foto zet, er groener uit dan begin vorige maand. Het zegt iets over de afgelopen warme oktober. Zelfs vandaag zal de temperatuur een paar streepjes boven de 15 graden komen, zélfs hier in Zuidoost Friesland. Dat gaat vrijwel zeker weer een weerkundig warmterecord opleveren.

De herfstkleuren verschijnen onmiskenbaar om ons heen, maar we zien ook vreemde dingen: bloeiende paardenbloemen in het veld, bloeiende kamperfoelie, bloeiende tuingeraniums enz. en vooral veel groen op de grond. 

De rozetten van de overblijvende Papaver oriëntale hierboven zijn groter en steviger geworden, ze zullen overwinteren en het volgend voorjaar bloeien. Het wordt wel saai, maar ik heb hem maar weer vanuit het muisjes-perspectief gefotografeerd. Het leukst vind ik de mosjes en middenonder de nieuwe uitlopertjes van de cypreswolfsmelk, die ik in september had "gereduceerd".

Wieden als een rund, zoals Henk Gerritsen zo mooi zei, dat wil zeggen: het "ongewenste" uittrekken, zodat je de bodem zo weinig mogelijk verstoort. Je plaagt daarmee de plant, maar je zorgt ook dat hij minder kans krijgt andere, door jou gewenste soorten te overwoekeren.

En zo gaan we de winter in, die vandaag aanvoelt als zomer. De zon en de temperatuur roepen mij naar buiten, om de hele middag lekker in de tuin te scharrelen.

Paddenstoelen in het bos.

Al bladerend door de foto's, die ik vorige maand nam in het mooie Sprielder- en Speulderbos bij Garderen, viel me op welk een rijkdom aan paddenstoelen zich daar bevindt.

Nu ben ik geen kenner op dit gebied en ik heb de namen moeten opzoeken bij Google, waarbij ik niet altijd zeker was van mijn zaak. Wanneer ik de naam fout heb, ben ik dankbaar voor een correctie.
(dank zij Helma: de regenboogrussula)

De mooisten moeten natuurlijk hier op de blog.

Bovenaan zie je een bemoste stam met een grote groep zwavelzwammen en linksboven een aantal tonderzwammen. Zó mooi... Tonderzwammen komen veel voor in dit bos.

tonderzwam

zwavelzwam

grote sponszwam

Vrij algemeen, maar toch niet zo bekend is de grote sponszwam. Ik had hem nog nooit bewust gezien. Wat een schitterende structuren.
De rest volgt zonder commentaar:

regenboogrussula (Russula cyanoxantha)

porseleinzwam

heksenschermpje

bovist

aardappelbovist

Bladrozetten van tweejarigen zijn er al.

In de tuin zie je al royaal de bladrozetten van tweejarige planten die volgend jaar in bloei zullen komen . Het afgelopen jaar hebben ze vanaf zaad en kiemplant geïnvesteerd in het vormen van een krachtig bladrozet met stevige worteltjes om ongeschonden de winter te overleven. Zoals hierboven de kaardebol (Dipsacus fullonum), tussen het muurtje en de traptreden, iets verder van de plaats waar hij vorig jaar bloeide. Niet zo'n handige plek voor ons, maar wel voor hem, want het is er warm en zonnig. We laten hem uiteraard staan en we zien wel hoe we om hem heen gaan lopen. De plant is beschermd en daarom zeer welkom in onze tuin. Het bladrozet is goed te herkennen aan de scherpe stekels, die op het blad te zien en te voelen zijn. Alleen op het zeer jonge blad zijn ze nog niet aanwezig.

stekels op blad kaardebol

In het grind aan de zuidkant van het huis, ook warm en zonnig, vond ik een bladrozet waarvan ik dacht dat het mottenkruid zou zijn.  Omdat daar elk jaar veel mottenkruid staat.

geen mottenkruid, want haartjes

 

haartjes, zelfs kleine stekels, anders dan kaardebol

 Maar mottenkruid (Verbascum blattaria) vormt zachte, haarloze blaadjes ( zie onder) en dit rozet was enigszins behaard, maar niet zo sterk als de kaardebol.

Een andersoortig toortsje? We zullen het volgend jaar zien.

zeer jong mottenkruid

Nog zo'n onbekende is het volgende bladrozet. Met googlen kom ik er niet uit. Afwachten maar weer.

mij onbekend bladrozet

Iedereen kent waarschijnlijk wel de rozetten van het vingerhoedskruid (Digitalis purpurea), en die zijn weer royaal aanwezig.

Digitalis purpurea

En tot mijn grote blijdschap ook weer de teunisbloem ( Oenothera biennis) die het afgelopen jaar  met een aantal exemplaren flink gebloeid heeft, ik zie zelfs nú nog een enkele bloem. Volgend jaar weer van de partij, ook weer op een tamelijk zonnig plekje, en meest in grond waar toch wat in gewoeld is. 

Gewone teunisbloem (Oenothera biennis)

En tot slot het rozet van de mooie overblijvende papaver (Papaver oriëntale), maar die doet bij de tweejarigen maar voor spek en bonen mee, want dat is gelukkig een jaarlijks terugkerende overblijvende plant. 

 

Papaver oriëntale

Deze plant lijkt na de bloei volledig af te sterven, maar dat is schijn, na de zomer verschijnen al weer het overwinterende blad. Net als bij de bovengenoemde planten een belofte voor het volgende jaar.