Cyanobacteriën in mijn tuin: oeroude herkomst (Nostoc commune).

Op de stam van de Metasequoia in onze tuin bevinden zich al enige jaren algen.

Door het natte weer van de laatste tijd gingen ze er steeds vreemder uitzien: het werden slijmerige, bobbelige donkergroene aangroeisels, vooral op de schaduwkanten van de stam.

Ik werd erg nieuwsgierig naar de naam van deze alg.

Een drietal foto’s stuurde ik naar de Facebookgroep Determinatie van Planten en Dieren.

Hieronder de iets vergrote algen:

De alg werd daar met een vraagteken gedetermineerd als Nostoc, definitieve determinatie is alleen mogelijk met de microscoop.
Nostoc is een soort blauwalg, die eigenlijk een (overigens ongevaarlijke) cyanobacterie is.

Cyanobacteriën zijn de oudste levensvormen die we kennen. Ze zijn in staat via fotosynthese zuurstof af te geven. Zo kwam er zuurstof in de tot dan toe (ca. 2,7 miljard jaar geleden) vrijwel zuurstofloze atmosfeer van de aarde, waardoor het plantaardige en dierlijke leven op gang kon komen.

Het leek mij een uitdaging om vast te stellen of het hier inderdaad om een cyanobacterie ging.

Overleg met twee vrienden uit de wereld van ecologie en planten leverde nog geen uitsluitsel op: deskundigen op algengebied schijnen ook dungezaaid te zijn.

Veel googlen leverde wel de meest waarschijnlijke vorm op, namelijk de Nostoc commune. Zie deze site met mooie foto's.

Ook vond ik microscopische afbeeldingen van de bacterie:

Ik viste mijn oude microscoop uit de krochten van ons huis en probeerde of ik daar nog iets mee kon.

Nee dus, het turen door het oculair lukte niet meer met mijn enige goed functionerende oog.

Maar daar bleek mijn echtgenoot nog een microscoop met een LCD schermpje te hebben.

En met wat gepruts en gepeuter kreeg ik bij de grootst mogelijke vergroting zowaar het karakteristieke beeld, waar ik op hoopte: de stukjes “kralenketting”, de ketens van cellen van de Nostoc commune. Zie hieronder een foto die ik van het scherm maakte.

Zo bijzonder vind ik dat: de nazaten van de bacteriën, die zo ongeveer aan het begin van de evolutie van het leven op aarde staan, terug te vinden op onze Metasequoia, die zelf ook nog eens gezien wordt als een levend fossiel, zij het van veel latere tijden. 

In de zomer is de Nostoc commune te zien als een uitgedroogde, zwarte, schilferige laag. De blauwalg, die dus een bacterie is, kan onder barre omstandigheden overleven.

Ik ga kijken of ik nog meer primitieve planten in de tuin heb!