zaterdag 17 mei 2014

De varens in onze tuin.


mannetjesvaren
Onze tuin is geschikt voor varens: de grond is lichtzuur en gemiddeld vochtig - we tuinieren op een turfpakket - en er is veel schaduw of halfschaduw.
Varens zijn oerplanten. Ze ontstonden ná de mossen en vóór de bloeiende, zaaddragende planten. Net als de mossen planten ze zich voort via sporen, die je meest tot ontwikkeling ziet komen onder de bladeren.

sporen van de wijfjesvaren?
Er zijn veel soorten varens en er zijn zelfs gespecialiseerde varenkwekers. Er zijn ook varens die op drogere plekken groeien, maar daar moet je eigenlijk de deskundige kweker voor raadplegen.
In onze tuin heb ik een zevental soorten die het goed doen, een aantal zijn zelfs wintergroen en allemaal zijn ze vorstbestendig.

De grootste en meest imposante is de mannetjesvaren, Dryopteris filix-mas 'Barnesii', zie de foto waarmee deze blog opent. Deze is bladverliezend. Hij staat hier na aankoop een jaar of drie, en is nu ongeveer 1,5 meter hoog en evenzo breed. Niet zo geschikt voor een klein tuintje dus.

Voor mij is deze toch altijd moeilijk te onderscheiden van de wijfjesvarens, Athyrium filix-femina, ook bladverliezend, waarvan ik meen een grote groep te hebben. Deze zijn, ook na jaren, minder hoog en fijner van structuur dan de mannetjesvaren.

groep wijfjesvarens
Veel voorkomend in de tuin, zelfs met neiging tot woekeren, is de bekervaren, ook wel struisvaren genoemd (Matteuccia struthiopteris). Het blad sterft in het najaar af en als hij het voorjaar op het punt staat te ontrollen, vind ik dat altijd weer bijzonder. Eerst krijgt hij een echte bekervorm, die later verloren gaat.

bekervaren / struisvaren
Tegen de noordmuur aan heb ik een jaar of drie geleden een mooie, fijne varen geplant, de Dryopteris erythrosora of de rode sluiervaren. Deze is wintergroen, maar de nieuwe bladeren lopen roodachtig uit in het voorjaar. Een prachtige, vrij laagblijvende varen.

rode sluiervaren
Ook groenblijvend is de mooie, heldergroene Dryopteris atrata, die ook 's winters zijn blad behoudt.
Hij wordt zo'n 60 cm hoog en valt vooral op door de typische manier waarop het nieuwe blad uitloopt: in een soort olifantslurfjes, waardoor de Duitsers hem oliefantenslurfvaren noemen.

Dryopteris atrata
 
"olifantslurfje"van de Dryopteris atrata
Een klein varentje dat zich al een jaar of acht probeert te handhaven op het bemoste muurtje aan de westkant, is de Gymnocarpium dryopteris. Nu daar meer schaduw komt, lijkt hij het beter te gaan doen. Helaas is de tegelijk geplante, o zo mooie, kleine steenbreekvaren, daar verdwenen.

Gymnocarpium dryopteris
En dan tot slot mijn favoriet, vanwege de schoonheid: de ook wintergroene, zachte naaldvaren, Polystichum setiferum "Herrenhausen". Een hele fijn gesneden varen met een blauwachtig groene kleur. Ik heb hem twee jaar geleden gekocht. Hij staat in diepe schaduw en wordt steeds mooier. Het is een cultivar van de wilde soort die in Nederland nog maar zelden voorkomt en op de rode lijst staat.

zachte naaldvaren
Ik denk wel eens, als we over een aantal jaren te oud zijn om de tuin te onderhouden, dan verwilderen de varens en krijg ik een varentuin. Wat kan ik daarop tegen hebben?



16 opmerkingen:

  1. Het zijn mooie planten, die varens uit jouw tuin. En de uitleg is zoals steeds weer heel interessant. En die struisvaren, is absoluut een woekeraar op de juiste plek in de tuin.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Op droge plekken verkommert hij. Maar voor schaduwrijke, vochtige plekken zijn ook veel minder woekerende soorten.

      Verwijderen
  2. Ik heb het niet zo met varens, maar ik ontdekte ineens bij over mij, allé over jou dus een foto die ik nog niet gezien had ;-) Ook al zie je niet alles, ik had me toch een ander beeld voorgesteld, niet negatief bedoeld hé, gewoon anders. Fijn om te ontdekken!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ben het met je eens dat de Herrenhausen" een van de mooiste varens is...ik heb ooit eens een volle krat gekocht, omdat ik een groot stuk op moest vullen, en dan is deze varen daar heel mooi voor, ze zijn hier intussen in volle wasdom, en denk ik toch wel 80 cm hoog, de Adianthum pedatum zou ook nog wel wat voor jou zijn, is ook een pracht van een varentje..niet zo heel groot, en weer heel anders van 'bladvorm'..

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik zal de Adiantum pedatum noteren, hij lijkt me heel mooi.
      Leuk om te horen dat de "Herrenhausen"wel 80 cm hoog kan worden. Dat lijkt me schitterend op de plek waar hij nu staat.

      Verwijderen
  4. Mooi al die verschillende varens. Wij hebben er ook een paar in de tuin, vermoedelijk zijn het bekervarens. Ik kan er elk jaar weer van genieten, en dat vind ik het belangrijkst. Vooral het open rollen van de bladeren in het voorjaar vind ik steeds weer een mooi gezicht.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. En dat ontrollen doen die gemakkelijke bekervarens wel héél mooi.

      Verwijderen
  5. Varens zijn prachtige planten, mijn vader heeft er na zijn pensioen zijn hobby van gemaakt en verzamelt ze in zijn bos. De soorten die je opnoemt ken ik van in zijn bos. De olifantenslurfvaren is inderdaad een prachtige verschijning en wordt heel groot en de verfijndheid van de naaldvaren is buitengewoon. In een ecologische siertuin kunnen varens niet ontbreken, daarvoor zijn ze te mooi. Mooi gedaan Zem.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank je, Ludo. Bijzonder dat je vader varens verzamelt in zijn bos; wat zal het een feest zijn daar rond te lopen en al die bijzondere exemplaren tot volle wasdom zien komen.
      En de olifantenslurfvaren mag op de plek, waar hij hier staat, best heel groot worden.

      Verwijderen
  6. De bekervaren geniet al tijden mijn voorkeur, ook al is het een woekeraar. In het voorjaar ontrolt hij zich zo prachtig en is hij wat mij betreft op zijn mooist. Bovendien is het een makkelijke jongen om te houden. Altijd mooi meegenomen.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Dit vind ik echt een heel mooi blog Zem. Ik hou van varens en heb er ook tig in mijn tuintje staan. 4 verschillenden waarvan er 3 ooit door een tuinier zijn geplant en de 4e soort (tevens de grootste) komt gewoon ergens bij iemand uit de tuin vandaan en plant zich razendsnel voort.
    Ik vind je sporen van de wijfjesvaren werkelijk prachtig om te zien.
    Hartelijke groetjes, Helma

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank je, Helma. Wat leuk dat je ook een aantal soorten in je tuin hebt staan.
      Varens geven ook echt sfeer aan een tuin. Hartelijke groet, Zem.

      Verwijderen
  8. Interessant dat je verschillende varens in je tuin hebt staan. Ik overweeg er ook een te planten in een bloembak boven onze regenton. Welke doen het goed in potten, denk je?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat zou een wat kleinere, sterke varen moeten zijn. Ik weet niet welke geschikt is voor een pot; ik heb geen ervaring met varens in een pot. Ze staan hier in de volle grond,
      Een varenkweker heeft misschien tips.

      Verwijderen