Bij de periode van 30 september tot 27
oktober hoort op de
Keltische bomenkalender de klimop (Hedera helix).
En wéér roept het de vraag op, waarom de klimop op de bomenkalender
terecht is gekomen. Een verklaring kan zijn de dikte van de stam en
de grote hoogte.
De foto hieronder laat zien hoe dik de
stammen van de klimop kunnen worden, wanneer je hem zijn gang laat
gaan, hetzij klimmend tegen een boom of pergola op, hetzij tegen gaas
of je huis.
Klimop is bij tuinliefhebbers doorgaans
niet zo populair, vanwege de sterke groeikracht. Klimop zou je
planten verstikken wanneer het over de grond kruipt en je bomen,
wanneer ze er ver in omhoog groeien. En de voegen van je huis zouden
er ook aan gaan, wanneer het zo charmant tegen je huis opkruipt.
Klimop houdt zich met korte
luchtworteltjes vast aan de ondergrond. Het is geen parasiet die de
wortels in zijn gastheer wurmt om deze van de levenssappen te
beroven. Bij bomen kruipt de plant omhoog langs de stam. Ik lees op
veel plaatsen: spiraalsgewijze ( helix is Grieks voor spiraal). Bij
de bomen in of bij mijn tuin zie ik dat dus niet: de scheuten gaan
recht omhoog de boom in. Omdat in de loop der jaren die scheuten zich
tot meer dan polsdikke stammen kunnen ontwikkelen, kan je je
voorstellen dat ze, wanneer ze spiraalsgewijze om de boom zouden
gaan, deze zouden afknijpen.
Die klimop kan met gemak 30 meter hoog
de boom in gaan. Een sterke boom zal daar geen moeite mee hebben, als
maar niet zó veel licht door de klimopbladeren wordt weggenomen dat
het boomblad zelf te kort komt.
De klimop biedt ook veel voordelen, de
bloei in de late herfst trekt veel insecten aan en de dichte
bebladering biedt veel vogels een schuil- en nestelplaats. De bessen,
die in het vroege voorjaar rijp zijn, worden ook weer graag door
vogels gegeten.
We begrijpen nu beter dat de klimop een
plek op de bomenkalender heeft gekregen. De Kelten zagen in het
hechten van de wortels aan een boom een symbool van trouw. Bij
de eik zagen ze de klimop met deze boom verbonden als in een
huwelijk. Het altijd groene associeerden ze met een eeuwig leven:
het blad leeft een jaar of drie / vier en valt dan af, maar dan is er
allang nieuw blad ontstaan, zodat de plant niet kaal wordt. En de
plant kan wel 400 jaar oud worden.Het omhoogstrevende herinnert aan
vooruitgang. En een omhulling van je woning met klimop geeft
ook een zekere bescherming.
Niets romantischer dan een huis,
volledig begroeid door klimop. Het bladerdak laat regen afstromen,
zodat de muren droog blijven en werkt als een uitstekende isolatie.
Schade aan de voegen valt erg mee, wanneer de voeg uit stevig cement
bestaat. Dat is niet altijd het geval. Wanneer stengels zich in
kieren weten te wringen en daar lekker dik gaan zitten worden, kunnen
ze kozijnen en dakranden ontwrichten. Tja, romantisch, maar wellicht
toch niet zo handig. Met mijn echtgenoot kwam ik tot een compromis:
de klimop mag tot ongeveer anderhalve meter tegen het huis opgroeien,
op die hoogte wordt ze geregeld getopt.
Wat je ziet als je een begroeid huis
van klimop gaat ontdoen, zie je
hier bij Boerenerf. De schade viel
heel erg mee en de natuurlijke isolatie werd meteen gemist.
Klimop is in de tuin een krachtige
bodembedekker, die heel hard kan gaan. Dat is niet altijd gewenst,
maar kan ook van pas komen. Ik denk dan aan aan huizen in oude
wijken, waar de bejaarde bewoners echt niet meer veel aan
tuinonderhoud kunnen doen. Daar zie je vaak prachtige tuinen met
volgroeide bomen en struiken, de grond volledig bedekt met klimop.
Onderhoudsvrij dus.
Al zou ik maar een heel klein tuintje
hebben en ik had een schaduwrijke plek: dan zou ik altijd de niet
woekerende, getemde struikklimop ( Hedera arborescens) nemen. Die
wordt hoogstens zo'n anderhalve meter hoog, heeft prachtig, glanzend
ruitvormig blad en bloeit net als de gewone klimop in de late
herfst.
Dat ruitvormige blad – in
tegenstelling tot het welbekende handvormige – zie je ook bovenin
de gewone volwassen klimop verschijnen. Als je van die uitlopers in
de zomer een stek maakt, krijg je de niet-kruipende struikklimop.
Stek je daarentegen uitlopers met het handvormige jeugdblad, dan
krijg je de kruipvorm.
De struikklimop is ook bij de kweker te
koop in een aantal variëteiten.
En het allermooiste van de klimop vind
ik dat je in de loop van de oktober kunt genieten van de laatste
vluchten van de bijen, die zich vóór de winter nog tegoed doen aan
één van de allerlaatste nectarbronnen.
