De klimop: bomenkalender nr.11.

Bij de periode van 30 september tot 27 oktober hoort op de Keltische bomenkalender de klimop (Hedera helix). En wéér roept het de vraag op, waarom de klimop op de bomenkalender terecht is gekomen. Een verklaring kan zijn de dikte van de stam en de grote hoogte.

De foto hieronder laat zien hoe dik de stammen van de klimop kunnen worden, wanneer je hem zijn gang laat gaan, hetzij klimmend tegen een boom of pergola op, hetzij tegen gaas of je huis.

Klimop is bij tuinliefhebbers doorgaans niet zo populair, vanwege de sterke groeikracht. Klimop zou je planten verstikken wanneer het over de grond kruipt en je bomen, wanneer ze er ver in omhoog groeien. En de voegen van je huis zouden er ook aan gaan, wanneer het zo charmant tegen je huis opkruipt.

Klimop houdt zich met korte luchtworteltjes vast aan de ondergrond. Het is geen parasiet die de wortels in zijn gastheer wurmt om deze van de levenssappen te beroven. Bij bomen kruipt de plant omhoog langs de stam. Ik lees op veel plaatsen: spiraalsgewijze ( helix is Grieks voor spiraal). Bij de bomen in of bij mijn tuin zie ik dat dus niet: de scheuten gaan recht omhoog de boom in. Omdat in de loop der jaren die scheuten zich tot meer dan polsdikke stammen kunnen ontwikkelen, kan je je voorstellen dat ze, wanneer ze spiraalsgewijze om de boom zouden gaan, deze zouden afknijpen.

Die klimop kan met gemak 30 meter hoog de boom in gaan. Een sterke boom zal daar geen moeite mee hebben, als maar niet zó veel licht door de klimopbladeren wordt weggenomen dat het boomblad zelf te kort komt.

De klimop biedt ook veel voordelen, de bloei in de late herfst trekt veel insecten aan en de dichte bebladering biedt veel vogels een schuil- en nestelplaats. De bessen, die in het vroege voorjaar rijp zijn, worden ook weer graag door vogels gegeten.

We begrijpen nu beter dat de klimop een plek op de bomenkalender heeft gekregen. De Kelten zagen in het hechten van de wortels aan een boom een symbool van trouw. Bij de eik zagen ze de klimop met deze boom verbonden als in een huwelijk. Het altijd groene associeerden ze met een eeuwig leven: het blad leeft een jaar of drie / vier en valt dan af, maar dan is er allang nieuw blad ontstaan, zodat de plant niet kaal wordt. En de plant kan wel 400 jaar oud worden.Het omhoogstrevende herinnert aan vooruitgang. En een omhulling van je woning met klimop geeft ook een zekere bescherming.

Niets romantischer dan een huis, volledig begroeid door klimop. Het bladerdak laat regen afstromen, zodat de muren droog blijven en werkt als een uitstekende isolatie. Schade aan de voegen valt erg mee, wanneer de voeg uit stevig cement bestaat. Dat is niet altijd het geval. Wanneer stengels zich in kieren weten te wringen en daar lekker dik gaan zitten worden, kunnen ze kozijnen en dakranden ontwrichten. Tja, romantisch, maar wellicht toch niet zo handig. Met mijn echtgenoot kwam ik tot een compromis: de klimop mag tot ongeveer anderhalve meter tegen het huis opgroeien, op die hoogte wordt ze geregeld getopt.

Wat je ziet als je een begroeid huis van klimop gaat ontdoen, zie je hier bij Boerenerf. De schade viel heel erg mee en de natuurlijke isolatie werd meteen gemist.

Klimop is in de tuin een krachtige bodembedekker, die heel hard kan gaan. Dat is niet altijd gewenst, maar kan ook van pas komen. Ik denk dan aan aan huizen in oude wijken, waar de bejaarde bewoners echt niet meer veel aan tuinonderhoud kunnen doen. Daar zie je vaak prachtige tuinen met volgroeide bomen en struiken, de grond volledig bedekt met klimop. Onderhoudsvrij dus.

Al zou ik maar een heel klein tuintje hebben en ik had een schaduwrijke plek: dan zou ik altijd de niet woekerende, getemde struikklimop ( Hedera arborescens) nemen. Die wordt hoogstens zo'n anderhalve meter hoog, heeft prachtig, glanzend ruitvormig blad en bloeit net als de gewone klimop in de late herfst.

Dat ruitvormige blad – in tegenstelling tot het welbekende handvormige – zie je ook bovenin de gewone volwassen klimop verschijnen. Als je van die uitlopers in de zomer een stek maakt, krijg je de niet-kruipende struikklimop. Stek je daarentegen uitlopers met het handvormige jeugdblad, dan krijg je de kruipvorm.

De struikklimop is ook bij de kweker te koop in een aantal variëteiten.

En het allermooiste van de klimop vind ik dat je in de loop van de oktober kunt genieten van de laatste vluchten van de bijen, die zich vóór de winter nog tegoed doen aan één van de allerlaatste nectarbronnen.