donderdag 12 februari 2015

Een band met mijn stokoude koffieplant: Coffea arabica "nana"


Een plantenliefhebber kan het niet laten ook binnenshuis het een en ander te laten groeien en bloeien. Mijn oudste kamerplanten zijn twee koffieplanten van de soort Coffea Arabica "nana",die een leeftijd van 41 jaar hebben bereikt.
Dat weet ik zo goed omdat ik, toen ik de bestelde zaden in de grond stopte, zwanger was van mijn nu haast 41 jarige jongste zoon. En toen hij geboren werd, stonden de jonge koffieplantjes op de vensterbank. Er zijn destijds drie plantjes opgekomen, waarvan ik er nog twee heb (zie hierboven en hier beneden). Ik koester deze planten én hun nazaten uiteraard.

de tweede bejaarde koffieplant
Een koffie-plant is een tropische plant en de Arabica-soort komt van oorsprong uit Ethiopië en is vanaf 1700 over de wereld verspreid. De Arabica-koffie geldt nog altijd als een van de beste soorten. Hij gedijt in tropische en sub-tropische streken, heeft groenblijvend, glanzend blad en kan wel 5 meter hoog worden.

De "nana" , een dwergsoort dus, kán in de huiskamer ongeveer twee meter worden, maar is door snoeien goed in bedwang te houden. De maximum leeftijd van koffieplanten schijnt zo'n twintig tot dertig jaar te zijn; in elk geval zijn de mijne dus stokoud. Door geregelde snoei zal hier een herhaalde verjonging zijn opgetreden.

de stammen van de beide 41-jarige koffieplanten
De zaden, bleke, uiteraard ongebrande koffieboontjes, zijn te bestellen bij zaadhandelaren. Ze komen in vochtige, normale potgrond na een week of zes pas op, dus tergend langzaam.
In de huiskamer is de plant goed te houden, hij houdt van schaduw, van zonlicht krijgt hij bruine bladranden. Als hij te donker staat zal hij niet bloeien, en dan krijg je dus ook geen bessen.
Dat bloeien doet de plant pas als hij minstens 4 jaar oud is. De bloesem verschijnt in de zomer, ze geuren heerlijk ( zoals een Gardenia geurt, de planten  zijn familie van elkaar (Rubiaceae), maar leven maar een dag.

de bloesem van de koffieplant
 De bessen zie je langzaam ontstaan vanuit de bloeiwijze, ze zijn eerst groen en kleuren dan geleidelijk rood en tenslotte donkerrood. Het hele proces van bloem tot gerijpte bes kan 8 tot 12 maanden duren. Het is natuurlijk mogelijk om de boontjes uit de rijpe bessen te peuteren, ze te laten drogen en ze in een droge koekenpan te roosteren. Ik heb dat nooit gedaan, want het is niet eenvoudig. Bovendien leverde één plant mij niet meer dan hoogstens 5 tot 10 rijpe bessen per jaar op; voor een redelijke oogst hoef je de plant dus echt niet aan te schaffen.

de ontwikkeling van de bessen: groen, rijpend en verdroogd
Wanneer ik eigen koffieboontjes wil zaaien, doe ik dat niet zoals wordt voorgeschreven ( boontjes uit de rijpe bes peuteren, drogen en vrij snel zaaien).
Die methode leek mij niet natuurlijk. Ik liet de bessen volledig uitdrogen aan de struik zelf, haalde ze er dan pas af en stopte ze in de grond.
Ik deed dat voor het gemak bij de potrand van de moederplant en dan een centimeter onder de grond. Omdat de ontkieming zo langzaam gaat, kan er op die manier minder snel iets misgaan bij het vochtig houden van de grond. dan wanneer ze in een apart potje worden gezaaid. Op mijn manier krijgt het gezaaide boontje automatisch voldoende water.
En natuurlijk is het een grote verrassing, wanneer je na weken ineens jong plantjes ziet verschijnen, de kinderen van je eigen koffieplant.

de jongste nazaat, ca. 4 jaar oud
En inmiddels heb ik ook al kleinkinderen van de moederplant; haast een hele koffieplantage:

de "plantage" op de overloop
N.B. Januari 2019:
De drie oudste koffieplanten zijn begin 2019 helaas overleden.
Ik denk dat twee dingen hen fataal zijn geworden: de hete zomer van 2018 en een poging van mij om door snoei de planten nieuw leven in te blazen.
Een wijze les: pas altijd op wanneer je een zwakke plant, die al geleden heeft,  terug snoeit. Liever gezegd: doe het niet. Het kan de genadeslag zijn!
De twee oudste planten zijn 45 jaar oud geworden.
Ik heb nog een kleinkind van de oudsten, die ik uiteraard koester.

26 opmerkingen:

  1. Wat een geweldig verhaal en hoe bijzonder dat je die plant al meer dan veertig jaar in je bezit hebt. Dat kan ik je niet na vertellen. Ook ik ben gek op kamerplanten, maar jammer genoeg zijn in het huis waar ik nu woon bijna alle planten dood gegaan Veel te donker!
    Groet Hannah

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hannah, gelukkig heb je buiten, wat je binnen niet hebt: volop natuur.
      Maar het is wel jammer voor jou als plantenliefhebster, dat je geen kamerplanten kunt houden.

      Verwijderen
  2. Leuk om lezen. En best leuk die koffiebonen in huis.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Maar om de oogst hoef je het niet te doen: maximaal 10 bonen per jaar: hier bij mij.

      Verwijderen
  3. Binnenkort spinrag-koffie.
    Een kamerplant 41 jaar oud laten worden = respect!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. 10 boontjes per jaar in een koekenpannetje roosteren: zie ik niet echt zitten.

      Verwijderen
  4. Leuk je eigen binnen plantage. Vind het geweldig dat je de oudste koffieplant al 41 jaar hebt, dit is pas liefde voor planten hebben, want zoiets komt niet vaak voor. Hoop dat ze nog heel wat jaartjes mee mag gaan.
    Groet, Janneke

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het is ook best bijzonder, zelfs vakanties hebben ze overleefd, dank zij de zorgen van goede buurvrouwen.

      Verwijderen
  5. Hier lukt het niet met kamerplanten, bijzonder dat ze zo oud zijn geworden.
    Hoeveel bessen geven de koffieplanten ?
    Misschien een keer bij een kleine koffiebranderij laten branden.
    Gr Jan Wilde een Tuin.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Jan, voor de opbrengst hoef je het niet te doen, bij mij heeft één plant maximaal een stuk of tien bessen geleverd. Dan zou ik toch echt zelf een brandpoging in pannetje of oven moeten wagen ;-)

      Verwijderen
  6. Reacties
    1. Je kunt hier met recht spreken van een dankbare plant :-)

      Verwijderen
  7. De kamerplanten bij mij overleven het meestal niet en ik koop toch juist de makkelijke soorten zoals vetplanten en cactussen, maar zelfs die leggen het loodje. Gelukkig doen de planten in de tuin het beter. Echt geweldig dat jij een hele familie koffieplanten in je huis hebt staan.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wie weet, krijg je binnenshuis ook nog wel de slag te pakken...

      Verwijderen
  8. ooohh wat een gave post, weer heel veel geleerd, en leuk dat je al zoveel ´jonkies´ hebt...je hebt er duidelijk gevoel voor...
    Ik houd daar zo van, van de wat ´apartere´ planten,,alleen heb ik alles zowat weggedaan vanwege tijdgebrek,,,maar nu komt er al wat meer ´tijd in het verschiet´ ..ik ben denk ik een jaartje of 10 jonger dan jij... dat scheelt nog qua ´werken´...dus wie weet...begin ik ook ooit nog eens aan een ´koffieplantage´...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het zou ook écht iets voor jou zijn, Marian. Er zijn veel kamerplanten, die apart zijn en toch niet zo moeilijk, zodat je "erbij weg kan"... wat dacht je van Tillandsia?

      Verwijderen
  9. Wat een prachtige plant! Kun je ze gewoon in een tuincentrum of plantenzaak aanschaffen? Ik wil er nu meteen eentje!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Menck, ik heb ze wel eens als kamerplant aangeboden gezien in een tuincentrum / plantenzaak, meestal een jong groepje koffieplantjes bij elkaar ( die je dan beter apart kunt oppotten).
      Maar ik denk dat je gemakkelijker aan de zaden van de Coffea arabica kunt komen via internet.

      Verwijderen
  10. Wat ontzettend leuk om te lezen Zem en wat gaaf dat je die planten al zolang hebt!!!! Ik heb met heel veel interesse het hele blog gelezen en ben ook nog even op die link gaan kijken. Een vraag: Kunnen ze een beetje goed tegen de warmte? Je zou denken van wel omdat ze ook in het buitenland groeien maar ik vraag het voor alle zekerheid toch maar even :-)
    Mooie foto's ook trouwens.
    Hartelijke groeten, Helma

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ze groeien in tropische en subtropische streken, kunnen dus wel tegen warmte. Maar niet tegen zon! En het volledig uitdrogen van de potkluit is ook niet goed.
      In hun oorspronkelijke omgeving kennen ze een drogere tijd, dat is de rusttijd ( dat is in onze huiskamersituatie de winter), Als het weer wat natter gaat worden - en bij ons binnen warmer en lichter - kan de plant in bloei komen.

      Verwijderen
  11. Hoi Zem,
    Zoekende naar een koffieplant in bloei, kwam ik op jouw blog terecht. Wat een fantastisch verhaal is dat, een meer dan 40 jaar oude koffieplant!

    Op dit moment ben ik een blog aan het schrijven over het kweken van eigen koffiebonen. Ik zou je daar graag wat over vragen. Zou je mij een mailtje kunnen sturen: simone@mountgreen.nl
    Bij voorbaat dank!
    Groeten,
    Simone

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Wat heb je het mooi beschreven, ik ben vandaag in de stad toevallig bij Dille Kamille een koffirplant tegengekomen, het was in een kleine pot maar zag er gezond er vol uit, voor €3,50 heb ik het niet laten staan direct gekocht. en in een oude theepot vetplant, dus over twee jaar doe ik het in een grote ketel.
    Ik hoop dat ik hem ook 43 jaar kan houden en aan mijn klein kinderen kan geven.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Zem wat een prachtig om te lezen hoe jij je planten verzorgd.
    Met veel respect en geduld, ik hou zelf ook van planten.
    Maar dit is mij nog nooit gelukt.
    Het is echt een genot om jouw blog te lezen.

    Groetjes Erica

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Wat een prachtig verhaal! Ik hoop dat die van mij ook zo'n mooi en lang leven tegemoet gaan.

    BeantwoordenVerwijderen