Louis le Roy 1924 -15 juli 2012: méér dan een "wilde tuinman".

                                  Foto: Wikimedia   Peter Wouda

Toen we begin jaren zeventig van de vorige eeuw als pasgetrouwd stel in een flat in Leeuwarden woonden, kwam “de wilde tuinman” een tuin aanleggen rondom een kerk (Regenboogkerk) op steenworp afstand. Er werden vrijwilligers gevraagd om hem bij de klus te assisteren. Ik was één van die vrijwilligers.

De “wilde tuinman” was Louis G. leRoy. Naderhand bekend geworden om zijn ecologische groenprojecten en het 1000-jarig project op zijn eigen weiland: de Ecokathedraal.

Louis G. le Roy is afgelopen zondag op 87-jarige leeftijd overleden.

Zijn opvattingen hebben mijn visie op tuinieren sterk en blijvend beïnvloed.

Hij was destijds één van de eerste pleitbezorgers van ecologisch tuinieren op kleine en ook op veel grotere, landschappelijke schaal. Hij verzette zich tegen de statische manier waarop de groenvoorziening in de steden plaatsvond, hij vond dat je daarmee de natuur uitschakelde. Hij wilde de mensen zélf betrekken bij het vormgeven van het groen in hun eigen omgeving; hij wilde dat dat groen zich na de aanleg dynamisch en vrij zou kunnen ontwikkelen, omdat hij meende dat dat zowel de biodiversiteit als het welzijn van de stedeling daarmee zou worden bevorderd.

Hij zag kans autoriteiten over te halen hem projecten op grotere schaal te laten uitvoeren in samenwerking met omwonenden. Voorbeelden waren de Kennedylaan in Heerenveen (jaren zestig) en de le Roy-tuin in de wijk Lewenborg te Groningen (1973). Ook in het buitenland kon hij een aantal projecten starten.

De tijd speelde een belangrijke rol in zijn projecten; de natuur ordent zichzelf in de loop van de tijd, en die tijd moet gegeven worden. Het is duidelijk dat hij vaak met de overheden en ambtenaren overhoop lag, tijd is voor hen hoogstens 4 jaar, 8 jaar is al lang; dynamiek is onvoorspelbaar en meewerkende burgers zijn lastig.

Op zijn eigen terrein, een weiland in Mildam bij Heerenveen startte hij, ook in de jaren zeventig, het projekt van zijn Ecokathedraal. Hij had met de gemeente Heerenveen afgesproken dat deze puin van afbraak jarenlang op zijn land mocht storten. Van dit materiaal, stoepranden, bakstenen, tegels enz. vormde hij allerlei torenachtige constructies; alles zonder cement. Hiertussen en erop zette hij planten uit, die insecten en andere dieren aantrekken. En na aanplant liet hij alles zichzelf ontwikkelen. Intussen bouwde hij eigenhandig door, zo lang hij kon. Om ook na zijn dood continuïteit te waarborgen richtte hij de Stichting Tijd op, die het project blijft vervolgen. Hoelang dit door zal gaan: “duizend jaar”, zei hij. Hoe hoog zal het worden? “300 meter...”

Ook in een kleinere tuin kun je gebruik maken van zijn manier van werken. Het opbrengen van stenen, puin en stapelingen ervan zorgt voor hoogteverschil, schaduwgebiedjes, stenen blijven de warmte lang vasthouden en puin geeft kalk af. Hierdoor ontstaan miniklimaatjes en dat bevordert de biodiversiteit.

Wat betreft de keuze van de beplanting hield hij zich niet aan het principe van de destijds al bekende heemtuinen, waar men uitsluitend een bij de grondsoort en streek passende inheemse beplanting toepaste. Hij vond dat maar statische reservaten. Uiteraard hield hij rekening met klimaat en grondsoort maar zijn plantenkeus was ruimer.

Over de begeleiding van de tuin daarna citeer ik hem uit zijn boek “Natuur uitschakelen, natuur inschakelen” uit 1973, dat mij en velen met mij heeft geïnspireerd om een natuurtuin te maken:

“De natuur wordt beheerst door een ordenend beginsel. We hoeven niet bang te zijn voor de chaos. De mens mag alleen in het begin begeleiden, maar dan dient hij zich snel terug te trekken. Niet spitten, niet sproeien en niet snoeien. Een enkele boom kappen als het te vol wordt, dat mag. Maar lat die boomstam alsjeblieft liggen. Door het natuurlijke rottingsproces keert hij terug in de bodem. Zo vormt zich nieuwe grond. We halen te veel bomen en bladeren weg. Zo raakt de aarde uitgeput. Onkruid wieden? Geen sprake van. Onkruid is ook natuur. Het beantwoordt alleen niet aan onze economische wetten van nut en rendement. De natuur houdt er haar eigen wetten op na. Ze streeft naar variatie, ze kent geen monocultuur”.

Is het mij gelukt om volledig volgens deze principes te blijven werken? Nee.

Wanneer je de gelukkige eigenaar bent van een groter terrein, kan je op een gedeelte ervan zijn werkwijze toepassen. In kleinere tuinen zul je ook na de beginfase meer blijven begeleiden en je hebt ook vaak andere doelstellingen met je tuin; moestuin, siertuin, planten verzamelen enz.

Maar, hoe dan ook, Louis le Roy leert je afwachten, geduld, terughoudendheid en tolerantie voor onverwachte processen in je tuin. En daarvan worden zowel jijzelf als de tuin beter.